PRAWO DLA FIRM

Powyższe stwierdzenia bardzo często są wypowiadane przez podatników, którzy stają się ofiarami tzw. "przestępstw karuzelowych". Charakteryzują się one nielegalnymi działaniami, nastawionymi na wyłudzenie podatku VAT.

Żeby jednak taka "karuzela" mogła właściwie funkcjonować niezbędne są legalnie działające firmy, które dokonują realnych transakcji handlowych z nieuczciwymi podmiotami. Praktyka pokazuje, że bardzo często dla podatnika jest niezwykle trudne lub wręcz niemożliwe odróżnienie podmiotu nastawionego na oszustwo podatkowe od tego działającego legalnie.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZBIOROWA?

Prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od dokonywanych zakupów jest jednym z elementarnych praw każdego czynnego podatnika VAT. Ograniczenie tego prawa jest możliwe między innymi w przypadku braku dochowania "należytej staranności" w transakcjach zawieranych z kontrahentami.

Zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym odmowa prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego będzie miała miejsce nie tylko w przypadku, gdy sam podatnik popełnia oszustwo lub nadużycie, ale również wtedy gdy podatnik ten wiedział lub powinien był wiedzieć, że uczestniczył w transakcji związanej z oszustwem w zakresie VAT.

O tym czy podatnik wiedział lub powinien wiedzieć decydują organy skarbowe, które opierają się na przesłankach obiektywnych, dotyczących całego łańcucha transakcji, bardzo często zupełnie nieznanego dla podatnika. Organy skarbowe, które prowadzą wieloletnie postępowania, mając do dyspozycji szereg narzędzi, niedostępny dla podatnika, bardzo często prezentują oceniane transakcje w zupełnie innym świetle, aniżeli widzi je sam podatnik.

Czy można się zabezpieczyć?

Dokonywanie adekwatnej weryfikacji kontrahentów jest niezwykle istotne, z punktu widzenia zachowania tzw. „należytej staranności”, której to wykazanie, może stanowić o braku odpowiedzialności przedsiębiorcy z tytuł uczestnictwa w nielegalnych transakcjach handlowych. Szczególną uwagę należy zwrócić na fakt, iż odpowiedzialność dotyczyć może nie tylko kwestii odpowiedzialności finansowej badanej firmy, ale również sfery karno-skarbowej osób nią zarządzających.

Czym jest należyta staranność?

Brak jest jednoznacznej definicji tego określenia, można ją określić jako zbiór czynności faktycznych i działań podatnika, które poddane ocenie organów skarbowych, doprowadzą do uznania, iż podatnik działał zgodnie ze standardami przyjętymi w danych okolicznościach.

Ministerstwo Finansów 25 kwietnia 2018 r. opublikowało dokument „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych” (zwany dalej: Metodyka), który stanowi zbiór wskazówek dla organów podatkowych przy ocenie dochowania należytej staranności przez podatników VAT. Mimo, iż adresatem Metodyki są organy skarbowe - zawiera ona szereg wskazówek, które mogą być pomocne przy wykazywaniu należytej staranności w procesie weryfikowania swoich kontrahentów.

Jak wykazać należytą staranność i ochronić się przed odpowiedzialnością?

W każdej firmie proces wykazywania należytej staranności będzie wyglądał inaczej. Kancelaria rekomenduje przeprowadzenie analizy procesów handlowych, dokonanie przeglądu aktualnych metod weryfikacyjnych oraz wprowadzenie w firmie polityki weryfikacji kontrahentów, której przestrzeganie zminimalizuje skutki potencjalnych negatywnych rozstrzygnięć.

Odpowiednie przeprowadzenie procesu weryfikacji kontrahenta to jednak nie wszystko, należy również zadbać o odpowiednie udokumentowanie poszczególnych etapów jej przebiegu, zachowanie odpowiednich dokumentów oraz umiejętne ukształtowanie struktury wewnętrznej w firmie - tak aby cały proces był przejrzysty, łatwy do wykazania w razie potencjalnej kontroli ale przede wszystkim pozwalał ograniczyć ryzyko i odpowiedzialność.

Weryfikacja kontrahentów jest jednym z najistotniejszych zadań, wykonywanych w ramach polityki zgodności firm, czyli compliance. 

Czytaj więcej o compliance.

Zespół specjalistów Kancelarii Primo Lege może pomóc podatnikowi w analizie, przygotowaniu i odpowiednim wdrożeniu, zarówno polityki weryfikacji kontrahentów, jak również kompleksowego systemu compliance.