Aktualności

Mając na względzie praktykę związaną z zawieraniem ugód kredytowych CHF w relacjach między bankami a posiadaczami kredytów frankowych, warto zwrócić uwagę na ewentualne konsekwencje podatkowe związane z ww. ugodami.

W niniejszym artykule przeanalizowane zostaną kwestie podatkowe dotyczące umorzenia kredytu frankowego, a także ewentualnych konsekwencji w przypadku powstania nadwyżki z tytułu umorzenia i przewalutowania kredytu.

Podstawowe przepisy prawa regulujące kwestię objętą niniejszym artykułem zawierają ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. Z 2022 r., poz. 2647 ze zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. 2022 poz. 592)

1. przewalutowanie kredytu z CHF na PLN

Sama operacja przewalutowania kredytu z franka szwajcarskiego na polskie złote będzie co do zasady neutralna podatkowo.

Zasadniczo opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega każdy dochód (nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania) osiągnięty przez osobę fizyczną (por. art. 9 ust. 1-2, art. 11 ust. 1 ustawy o podatku PIT). O uzyskaniu przychodu można mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych, czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. Oprócz tego analiza przepisów art. 11 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o PIT pozwala dojść do wniosków, że o przychodzie podatkowym z tzw. „innych źródeł” można mówić w każdym przypadku kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W ramach umorzenia kredytu należy wskazać, że na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych inne skutki prawnopodatkowe wywołuje przewalutowanie kredytu, a inne – umorzenie tego kredytu. W ramach operacji przewalutowania nie dochodzi do transferu (przelewu) środków pieniężnych ani do uregulowania w jakiejkolwiek formie zobowiązania wynikającego z umowy kredytu – zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie ma być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie. Tym samym przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o PIT

Powyższe potwierdza m.in.:

1. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 września 2022, 0115-KDIT2.4011.395.2022.2.RS:

„Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Odnosząc się natomiast do konsekwencji podatkowych związanych z przewalutowaniem hipotecznego kredytu bankowego zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe podatnika (w walucie obcej lub w polskich złotych, lecz indeksowanego do waluty obcej, np. CHF) należy wskazać, że przewalutowanie takiego kredytu nie powoduje, jak np. umorzenie wierzytelności z tytułu kredytu, definitywnego zredukowania zobowiązania wobec kredytodawcy. W przeciwieństwie do umorzenia, przewalutowanie kredytu hipotecznego jest neutralne podatkowo i nie powoduje po stronie podatnika powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”

2. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 21 listopada 2022 r., 0113-KDIPT2-2.4011.788.2022.2.DA

„Wobec powyższego zauważyć należy, że w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu indeksowanego kursem CHF, zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie miało być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie.”

2. umorzenie kredytu hipotecznego

W pierwszej kolejności podkreślić „należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).” (tak: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 23 czerwca 2023 r., 0113-KDIPT2-2.4011.347.2023.3.ACZ). W takim przypadku wartość umorzonej kwoty wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego stanowi przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT z tytułu nieodpłatnego świadczenia klasyfikowanego do źródła z art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

Od powyższej reguły istnieje jednak wyjątek, wprowadzony przez ustawodawcę mocą Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Zgodnie z §  4 ww. Rozporządzenia istnieje możliwość, aby dochodów (przychodów) uzyskanych przez podatników w ramach zawarcia ugody kredytowej w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2024 r. nie obejmować podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Aby jednak możliwym było zaniechanie opodatkowania  przychodu związanego z umorzeniem zadłużenia Kredytobiorcy koniecznym jest zweryfikowanie czy aby zostały spełnione przesłanki określone w ramach ww. rozporządzenia.

I tak zgodnie z § 1  ww. rozporządzenia

1. Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 16 października 2023 r., 0115-KDIT2.4011.437.2023.1.ŁS:

„Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r. W konsekwencji stwierdzić należy, że kwota wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2008 r., która zostanie Pani umorzona przez Bank w ramach zawarcia ugody, będzie stanowić dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, do którego zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Przy czym zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych będzie miało zastosowanie wówczas gdy ugodę z Bankiem, na mocy której dojdzie do ww. umorzenia wierzytelności, zawrze Pani w okresie obowiązywania ww. rozporządzenia, tj. do 31 grudnia 2024 r. Odnosząc się natomiast do skutków podatkowych wypłaty Pani przez Bank, kwoty pieniężnej w ramach zawarcia ugody, na którą składać się będzie kwota wpłaconych przez Panią wcześniej własnych środków pieniężnych na poczet rat wynikających z harmonogramu umowy kredytu zawartej z Bankiem, stwierdzić należy, że wypłata ta nie spowoduje po Pani stronie powstania przysporzenia majątkowego. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo. Tym samym z tego tytułu nie powstanie po Pani stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mający podlegać opodatkowaniu.”

3. nadwyżka na rzecz Kredytobiorcy

W przypadku powstania nadwyżki powstałej z przewalutowania i umorzenia Kredytu, która to zwracana jest kredytobiorcy – zasadniczo (zgodnie z aktualnymi interpretacjami indywidualnymi Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej) operacja taka jest neutralna podatkowo

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 2 grudnia 2022 r.,  0114-KDIP3-2.4011.965.2022.1.JK3

„Wobec powyższego zauważyć należy, że w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu indeksowanego kursem CHF, zmianie uległa jedynie waluta, w której zobowiązanie miało być uregulowane. W wyniku tej operacji powstała nadwyżka, która stanowiła kwotę nienależnie przez Pana wpłaconą. W związku z tym zwrot tej kwoty przez Bank jest neutralny podatkowo. Skoro samo przewalutowanie stanowi techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie, to nie skutkowało to dla Pana powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że Bank nie był zobowiązany sporządzić dla Pana informacji PIT-11, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do kwoty nadwyżki powstałej na skutek przewalutowania.”

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 września 2022 r., 0115-KDIT2.4011.395.2022.2.RS

„Jak wynika z opisu zdarzenia, w związku z zawartą (...) grudnia 2021 r. ugodą do umowy z (...) października 2008 r. o mieszkaniowy kredyt budowlano-hipoteczny w złotych indeksowany kursem CHF, strony dokonały zmiany waluty zadłużenia na walutę polską, w wyniku której przeprowadzono rozliczenie dotychczas spłaconych rat kredytu udzielonego na podstawie Umowy na poczet kredytu w złotych. Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską strony uzgodniły, że Kredytobiorcy spłacili już zadłużenie wobec Banku (...) kwietnia 2020 r. Jednocześnie, znajdująca się na rachunku kredytu nadwyżka w wysokości 8.219 zł 09 gr uwzględniająca naliczone odsetki od dnia spłaty zadłużenia, została przekazana Kredytobiorcom na ich rachunek bankowy. Po zmianie waluty kredytu, kwota spłaty dokonywana w CHF (uwzględniająca kapitał oraz odsetki bankowe) została rozliczona w walucie polskiej tak, jakby od daty zawarcia umowy kredytowej stanowiła kredyt złotówkowy. Zawarta ugoda zakładała więc jedynie konwersję waluty kredytu na złotówki. Na skutek tej operacji technicznej wartość spłaconego dotychczas przez kredytobiorców kapitału oraz należnych od niego odsetek bankowych została rozliczona według kursu CHF z dnia dokonywania spłaty, z rozbiciem na kwotę kapitału oraz należnych na rzecz Banku odsetek. Techniczna operacja polegająca na zmianie waluty zadłużenia pozwoliła jedynie na określenie kwoty kapitału i odsetek w CHF oraz walucie polskiej. Natomiast łączna kwota uznana za nadpłatę objęła oba te składniki bez wyraźnego podziału na kapitał oraz bankowe odsetki kapitałowe. Kwota 68.219 zł 09 gr stanowi sumę nadpłaconych przez kredytobiorców rat zadłużenia obejmujących zarówno kapitał, jak również zawarte w racie spłaty bankowe odsetki kapitałowe uiszczona według obowiązującego w dacie zapłaty harmonogramu. Tym samym kwota nadpłaty stanowiła nominalną sumę poszczególnych rat kredytu uiszczonych po dniu spłaty zadłużenia, tj. po dniu (...) kwietnia 2020 r. do dnia zawarcia ugody.”

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 21 kwietnia 2023 r., 0113-KDIPT2-2.4011.136.2023.1.DA

„1. Czy w przypadku zawarcia z Bankiem ugody, na mocy której Bank wypłaci na Pani rzecz oraz Pani męża kwotę 30 000 zł tytułem zwrotu części nadpłaconej kwoty kredytu, wypłacona przez Bank nadwyżka stanowi przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.), a w związku z tym czy będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od otrzymanej od Banku kwoty?”

2. Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu indeksowanego kursem CHF, zmianie uległa jedynie waluta, w której zobowiązanie miało być uregulowane. W wyniku tej operacji powstała nadwyżka, która stanowiła kwotę nienależnie wpłaconą przez Panią i Pani męża. W związku z tym zwrot tej kwoty przez Bank jest neutralny podatkowo. Skoro samo przewalutowanie stanowi techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie, to nie będzie skutkowało to dla Pani powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 lutego 2023 r., 0115-KDIT2.4011.696.2022.1.MM

„W analizowanej sprawie na gruncie Ugody dokonuje się zmiany waluty zadłużenia, określonej w Umowie, na walutę polską (przewalutowanie). W efekcie dotychczasową Umowę zmienia się w umowę kredytu złotowego na takich samych warunkach i przy założeniu takiej samej daty jej zawarcia, lecz z oprocentowaniem jak dla kredytu złotowego tj. według zmiennej stopy oprocentowania ustalonej jako suma wskaźnika referencyjnego (np. WIBOR 3M, WIBOR 6M) oraz marży. Spłaty dokonane przez Kredytobiorców na poczet Kredytu zostają zaliczone na poczet kredytu złotowego. W odniesieniu do niektórych Umów, po zaliczeniu dokonanych przez Kredytobiorców spłat Kredytu na poczet kredytu złotowego, zadłużenie Kredytobiorców zostaje w całości spłacone i powstaje nadwyżka, którą Wnioskodawca zobowiązuje się zwrócić Klientowi. Wobec powyższego w opisanym zdarzeniu po stronie Kredytobiorców nie dochodzi/nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem Ugody i wypłatą nadwyżki wynikającej z przewalutowania Kredytu Kredytobiorca otrzymuje/otrzyma zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat Kredytu.”

 

Autor:

Tomasz Manterys- radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Primo Lege