Aktualności

Na samym wstępie wskazać należy, że spółka cywilna nie jest pracodawcą (por. wyrok  Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012, sygn. II PK 170/11: Spółka cywilna jest kontraktem (umową) i jako taka nie może być pracodawcą, bo sama w sobie nie jest podmiotem prawa.)
Także przedsiębiorstwo takiej spółki cywilnej nie może być pracodawcą.

Pracodawcę w relacji pracownik a spółka cywilna stanowią wspólnicy spółki cywilnej (wywnioskować to można z ogólnych przepisów dot. spółki cywilnej, a teza ta została potwierdzona postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2014 r., sygn. II UZ 34/14: „Płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie jest spółka cywilna, ale solidarnie wszyscy jej wspólnicy.”).
Ważne aby pamiętać, że pracodawcą nie jest w tym przypadku każdy ze wspólników oddzielnie, lecz wszyscy wspólnicy jako pracodawca zbiorowy (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012, sygn. II PK 170/11: Stosunek pracy nie jest zwykłym zobowiązaniem prawa cywilnego, dlatego pracodawcą pracownika nie może być jednocześnie kilka podmiotów, skoro pracodawca jest tylko jeden. Świadczenia pracodawcy, w tym wynagrodzenia za pracę w stosunku pracy, nie są zatem świadczeniami podzielnymi w rozumieniu art. 380 § 2 KC, gdyż dłużnikiem jest tylko pracodawca. Czym innym jest odpowiedzialność wielu podmiotów za dług pracodawcy określona w ustawie lub w umowie.)

W związku z faktem, że pracodawcę stanowią wszyscy wspólnicy spółki cywilnej, w przypadku chęci pozwania ww. pracodawcy przez pracownika, koniecznym jest skierowanie roszczenia przeciwko wszystkim wspólnikom, a nie tylko niektórym z nich lub pozwaniu „samej” spółki cywilnej. W przypadku pozwania przez pracownika samej spółki cywilnej dojdzie do nieważności postępowania cywilnego. Zgodnie z postanowieniem z dnia 17 czerwca 2014 r., sygn. II UZ 34/14: „Zgodnie z art. 379 pkt 2 KPC, nieważność postępowania zachodzi, gdy strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, co wprost dotyczy strony będącej spółką cywilną, która nie ma ani zdolności sądowej, ani zdolności procesowej.”
    
Spółka cywilna może być następcą prawnym w stosunkach między pracownikiem pracującym u wspólnika spółki cywilnej prowadzącego samodzielną działalność gospodarczą (por. art. 23¹ Kodeks pracy). Stanowisko powyższe zostało potwierdzone tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., sygn. akt: I PKN 830/00.

Na zakończenie warto zaznaczyć, że w przypadku, gdy pracownik spółki cywilnej stanie się jednym z jej wspólników może dojść do skumulowania przysługujących mu świadczeń, t.j. zysku z udziału w spółce, wynagrodzenia za prowadzenie jej spraw a wynagrodzeniem ze stosunku prawa pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2003 r., sygn. akt: II UK 235/02: „…z chwilą uzyskania przez pracownika statusu prawnego wspólnika spółki cywilnej jego dotychczasowy stosunek pracy przekształca się z woli stron umowy spółki w stosunek współdziałania wszystkich wspólników w zakresie celu gospodarczego realizowanego przez spółkę, którego osiągnięcie jest obarczone ryzykiem gospodarczym spółki cywilnej, a przeto obciąża ono wszystkich jej wspólników. W tym nowym stosunku prawnym wynikającym z umowy spółki cywilnej nie występuje pracownicze podporządkowanie jednego ze wspólników wobec pozostałych w zakresie obowiązku prowadzenia spraw spółki (art. 865 KC), co oznacza, że każdy wspólnik jest stroną równorzędną w stosunku do innych jej wspólników. Ponadto nowy wspólnik prowadzi sprawy spółki na jej rzecz i ryzyko, a w istocie także na swoją rzecz i ryzyko jako jednego ze wspólników spółki cywilnej solidarnie odpowiedzialnych za jej zobowiązania (art. 864 KC), co jest skutkiem tego, iż ryzyko działalności gospodarczej prowadzonej przez spółkę cywilną obciąża solidarnie wszystkich jej wspólników. Z braku tych istotnych cech konstrukcyjnych stosunku pracy spółka cywilna lub jej wspólnicy nie mają statusu prawnego pracodawcy względem jakiegokolwiek z jej pozostałych wspólników w zakresie obowiązku każdego z nich do prowadzenia spraw spółki, co wynika z istoty umowy spółki cywilnej (art. 860 § 1 i 865 KC).”

Jesteś wspólnikiem spółki cywilnej, masz wątpliwości w zakresie jej działania lub podejmowanych czynności, nie tylko w zakresie prawa pracy – zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.

Autor:
Tomasz Manterys- aplikant radcowski w Kancelarii Radców Prawnych Primo Lege