Aktualności

Jednym z najczęstszych pytań zadawanych przez Klientów na gruncie podatku od spadków i darowizn jest kwestia opodatkowania darowizny pieniężnej między członkami najbliższej rodzinny. Czy lub nie należy zapłacić wskazany podatek, jakich obowiązków informacyjnych należy dopełnić? O tym w niniejszym artykule.

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego:  „Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”. Zasadniczo z uwagi na art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn podlega ona opodatkowaniu na zasadach określonych w tej ustawie, a wysokość podatku zależy od tzw. grupy podatkowej w obrębie której dokonywana jest darowizna.

I. całkowite zwolnienie w przypadku małżonka, zstępnych, wstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochy

            W ramach art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn przewidziano całkowite zwolnienie od opisywanego podatku przy najbliższych członkach rodzinny. I tak całkowite zwolnienie od podatku obejmuje nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.

            Zwolnienie w tym przypadku przysługuje, jeżeli podatnik zgłosi (na urzędowym formularzu SD-Z2) nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (w przypadku darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń – art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1) wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. na dzień 11 stycznia 2024 r. – 36.120 zł)

lub

2) nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

W przypadku darowizny pieniędzy w ramach zwolnienia podatkowego z art. 4a ww. ustawy podatnicy mają obowiązek udokumentować ich otrzymanie dowodem przekazania pieniędzy na rachunek płatniczy nabywcy (lub jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.).  Obowiązek ten nie występuje w sytuacji gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych nie przekroczą kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Gdy powyższe obowiązki nie zostaną zrealizowane darowizna podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla I grupy podatkowej – art. 4a ust. 3 ww. ustawy.

II. opodatkowanie w ramach I i II grupy podatkowej

Na samym wstępie należy wskazać grono osób przynależących do I i II grupy podatkowej. I tak zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn: Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1) do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

2) do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

3) do grupy III - innych nabywców.

Dla wszystkich grup podatkowych ustawa przewiduje kwotę wolną od podatku, do wysokości której nie trzeba płacić należności budżetowych. Dopiero po jej przekroczeniu należy zapłacić podatek. Zgodnie bowiem z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
1. Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1) 36 120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2) 27 090 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

3) 5733 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Kwota limitu darowizny odnosi się do pięciu ostatnich lat. Jeśli w ciągu pięciu lat kwota darowizn od jednej osoby nie przekroczyła kwoty limitu, nie trzeba składać zeznania. W przeciwnym razie, jeżeli limit zostanie przekroczony, darowiznę od I grupy podatkowej należy zgłosić na druku SD-Z2. Jeśli darczyńcą była osoba z grupy drugiej lub trzeciej, należy złożyć do urzędu skarbowego formularz SD-3.

Kwestia obliczenia podatku po przekroczeniu limitu z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn prezentuje się następująco, zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy:
1. Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:

Kwoty nadwyżki w zł		Podatek wynosi
ponad	do
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
	10 278	3%
10 278	20 556	308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł
20 556		822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
	10 278	7%
10 278	20 556	719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł
20 556		1644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
	10 278	12%
10 278	20 556	1233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł
20 556		2877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł

 

Autor:

Tomasz Manterys- radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Primo Lege