Aktualności

W realiach obrotu gospodarczego często zdarza się sytuacja, w której wymagany jest przepływ pieniędzy pomiędzy spółką a jej wspólnikiem – przykładowo mowa o tymczasowym dokapitalizowaniu spółki lub wypłacie wspólnikowi kwoty przekraczającej jego udział w zysku. Zazwyczaj odbywa się to na podstawie umowy pożyczki.

Tego typu umowa niewątpliwie będzie transakcją kontrolowaną w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt. 6) ustawy o CIT[i]. W konsekwencji do umowy tej powinna znaleźć zasada ceny rynkowej uregulowana w art. 11c ustawy o CIT, zgodnie z którą: „Podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane”. Wobec tego oprocentowanie w umowie pożyczki powinno zostać ustalone na poziomie rynkowym, uwzględniając wszystkie czynniki, które podmioty niezależne brałyby pod uwagę przy zawarciu analogicznej umowy.

Niemniej jednak na mocy art. 11g ustawy o CIT ustawodawca wprowadził pewne uproszczenie dla podmiotów powiązanych, które zawierają umowę pożyczki (tzw. regulacja typu safe harbour). Jest to rozwiązanie, z którego podatnicy mogą skorzystać dobrowolnie. Zgodnie ze wskazanym przepisem, w przypadku transakcji kontrolowanej dotyczącej pożyczki organ podatkowy odstępuje od określenia dochodu (straty) podatnika w zakresie wysokości oprocentowania tej pożyczki, jeżeli zostaną spełnione ustawowe warunki – przede wszystkim jeżeli oprocentowanie takiej pożyczki zostanie ustalone zgodnie z Obwieszczeniem[ii].  Jeżeli zaś strony umowy odstąpią od tej metody, zastosowanie znajdzie ogólna zasada ceny rynkowej, a tym samym – organy skarbowe będą uprawnione do weryfikowania, czy wysokość oprocentowania odpowiada warunkom rynkowym[iii]. Wskazać zatem należy, że uproszczenie wynikające z art. 11g ustawy o CIT wyraża się w:

• braku obowiązku przygotowania przez podatnika analizy porównawczej / opisu zgodności dla transakcji kontrolowanej objętej safe harbour,
• odstąpieniu organu podatkowego od określenia dochodu / straty podatnika w zakresie wysokości oprocentowania takiej transakcji[iv].

Wobec powyższego, w większości sytuacji Kancelaria rekomenduje skorzystanie z regulacji typu safe harbour dla umów pożyczek zawieranych między podmiotami powiązanymi. Jeżeli zostaną spełnione ustawowe warunki z art. 11g ustawy o CIT, to organy skarbowe praktycznie nie będą mogły zakwestionować przyjętego oprocentowania, co także znacznie uprości ewentualną kontrolę w tym zakresie.

Warto wskazać, jakie są ustawowe warunki wynikające z art. 11g ustawy o CIT:

1. oprocentowanie pożyczki w ujęciu rocznym na dzień zawarcia umowy jest ustalane w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę, określone w obwieszczeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych aktualnym na dzień zawarcia tej umowy – o czym będzie jeszcze mowa;
2. nie przewidziano wypłaty innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki, w tym prowizji lub premii;
3. pożyczka została udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat;
4. w trakcie roku podatkowego łączny poziom zobowiązań albo należności podmiotu powiązanego z tytułu kapitału pożyczek z podmiotami powiązanymi liczony odrębnie dla udzielonych oraz zaciągniętych pożyczek wynosi nie więcej niż 20 000 000 zł lub równowartość tej kwoty;
5. pożyczkodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.

Ww. warunki powinny zostać spełnione łącznie.

W zakresie wskazanego powyżej pkt. a warto odnotować, że Obwieszczenie określa:

• rodzaj stopy procentowej właściwy dla waluty pożyczki – np. dla pożyczek udzielanych w PLN jest to  WIBOR 3M albo WIRON 3M, dla EUR – EURIBOR 3M,
• dopuszczalną marżę – aktualnie jest to maksymalnie 2,9 punktu procentowego dla pożyczkobiorcy, a dla pożyczkodawcy – minimalnie 2,4 punktu procentowego.

Tym samym oprocentowanie pożyczek udzielanych w ramach regulacji typu safe harbour ma odpowiadać warunkom rynkowym, tj. składać się ze stopy zmiennej (np. WIBOR 3M) oraz stopy stałej (marży pożyczkodawcy).

Warto także mieć na uwadze, że zgodnie z omawianym przepisem, oprocentowanie powinno być ustalone zgodnie z obwieszczeniem aktualnym na dzień zawarcia umowy pożyczki. Jeżeli dojdzie do zmiany obwieszczenia, to strony umowy pożyczki nie mają obowiązku aktualizowania sposobu ustalania oprocentowania. Natomiast – jak wcześniej wskazano – oprocentowanie z założenia jest wartością zmienną, gdyż jego elementem składowym jest zmienna stopa procentowa.

Dla uzupełnienia można dodać, że z dniem 1 stycznia 2022 r. wprowadzono pewne uzupełnienie – jeżeli w toku obowiązywania umowy pożyczki strony postanawiają dokonać zmiany oprocentowania, to nowa wartość oprocentowania powinna uwzględniać stawki określone w obwieszczeniu aktualne na dzień dokonania tej zmiany (art.11g ust 1a ustawy o CTI). Przepis ten wprowadzono dla przeciwdziałania nadużyciom[v] - domyślać się można, że niektórzy podatnicy zawierali umowy pożyczki określające oprocentowanie zgodnie z regułą safe harbour, a następnie na mocy aneksu zmieniali oprocentowanie, zaś taka sytuacja nie była regulowana przez przepisy. 

W ramach współpracy Kancelaria może przygotować dla Państwa wzór umowy pożyczki, który będzie spełniał warunki do objęcia jej regulacją typu safe harbour.

 

Autor:
Bartosz Szrama – radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Primo Lege