Aktualności

Choć obowiązek uiszczenia podatku wraz z idącymi za tym konsekwencjami (np. w przypadku niewykonania tego obowiązku) obciążają podatnika (zgodnie z zasadą z art. 26 Ordynacji podatkowej), to przepisy ordynacji podatkowej przewidują możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe także osoby trzeciej, z uwagi na relacje łączące taką osobę z podatnikiem.

Do wyżej opisanej odpowiedzialności osoby trzeciej prawo zalicza m.in. odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka podatnika za jego zobowiązania podatkowe (art. 110 Ordynacji podatkowej).

Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka ma charakter osobisty i dotyczy całego jego majątku. Jednakże ustawodawca zastrzegł, iż kwota, do której rozwiedziony małżonek ponosi odpowiedzialność jako osoba trzecia, ograniczona jest do przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Solidarna odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka dotyczy zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej. (tak: Wyrok WSA w Gliwicach z 10 listopada 2016 r., sygn. akt: I SA/Gl 1020/16)

Warto zaznaczyć, że przez rozwiedzionego małżonka uważa się także małżonka pozostającego z podatnikiem w separacji, jak także byłego małżonka z powodu unieważnienia małżeństwa z podatnikiem (art. 110 § 3 Ordynacji podatkowej). Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 17 stycznia 2017 r., sygn. akt: III SA/Gl 994/16: „Po ustaniu związku małżeńskiego w następstwie rozwodu czy unieważnienia oraz w przypadku separacji, odpowiedzialność małżonka podatnika określają przepisy art. 110 Ordynacji podatkowej.” (podobnie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26 lutego 2010 r., sygn. akt: III SA/Wa 1433/09.)

Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka z podatnikiem, jak to już zostało wskazane jest odpowiedzialnością solidarną. (por. Wyrok SA w Łodzi z 22 marca 2016 r., sygn. akt: III AUa 745/15,: „Na gruncie cyt. art. 110 Ordynacji podatkowej odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka i byłego małżonka jest odpowiedzialnością solidarną, ograniczoną do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.”

Mając na względzie powyższe, tytułem przykładu: Jeżeli zobowiązanie podatkowe powstało w dniu 10 czerwca 2023 r., a w dniu 11 czerwca 2023 r. orzeczono rozwód małżonków, to administracja skarbowa może uznać, że za zobowiązanie podatkowe zgodnie z art. 110 Ordynacji podatkowej odpowiada, także rozwiedziony małżonek.

Jedną z możliwości uniknięcia ww. odpowiedzialności z art. 110 § 1 Ordynacji podatkowej jest zawarcie w trakcie trwania małżeństwa, a przed powstaniem zobowiązania podatkowego umowy o ograniczeniu wspólności ustawowej między małżonkami (por. art. 29 § 2 Ordynacji podatkowej). Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecnie z dnia 24 maja 2018 r., sygn. akt: III AUa 453/17: „Zupełny i trwały rozkład pożycia między małżonkami, w myśl art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stanowi przesłankę do rozwiązania przez sąd małżeństwa przez rozwód, nie wpływa natomiast na kwestię odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania składkowe, jeżeli nie doszło wcześniej do zawarcia umowy o ograniczeniu wspólności ustawowej, bądź o ustanowieniu rozdzielności majątkowej”. Warto zwrócić uwagę także na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2012 r., sygn. akt: II UK 339/11, zgodnie z którym:

1.     „Odpowiedzialność majątkiem wspólnym nie dotyczy tych zobowiązań składkowych jednego z małżonków, które powstały przed zawarciem związku małżeńskiego (art. 29 § 1 w związku z art. 26 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm. w związku z art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.)
2.    Współmałżonek nie ponosi odpowiedzialności za niezapłacone w terminie składki, jeśli zaległości powstały jeszcze przed ślubem.”

Oprócz tego zgodnie z art. 110 § 2 Ordynacji podatkowej odpowiedzialność, o której mowa w art. 110 § 1 Ordynacji podatkowej, nie obejmuje: niepobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej (t.j. podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów) oraz odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.