Aktualności

Mechanizm płatności podzielonej jest kolejnym mechanizmem, przy użyciu którego Ministerstwo Finansów stara się uszczelnić system podatkowy w zakresie VAT. Wszedł on w życie z dniem 1 lipca 2018 r., kiedy to na mocy ustawy nowelizującej wprowadzono do ustawy o podatku od towarów i usług (czyli ustawy o VAT) nowe przepisy, tj. art. 108a – 108d.[1] Warto podkreślić, że z tego mechanizmu mogą skorzystać tylko czynni podatnicy podatku VAT – czyli głównie przedsiębiorcy. Innymi słowy, nie ma on zastosowania do transakcji dokonywanych np. z konsumentami.

 

Praktycznym wyrazem wprowadzonych zmian jest to, że nabywca towaru lub usługi może dokonać zapłaty za daną fakturę na dwa oddzielne rachunki sprzedawcy:

a) kwotę netto – na dowolny rachunek wskazany przez sprzedawcę,

b) kwota całości lub części podatku VAT – na tzw. rachunek VAT należący do sprzedawcy, przeznaczony do rozliczania tego podatku. Warto dodać, że banki mają ustawowy obowiązek otworzyć ten rachunek dla swoich klientów-przedsiębiorców.

 

Decyzję o tym, czy skorzystać z tego systemu, podejmuje nabywca towaru lub usługi. Jest ona dobrowolna i nie wiąże się z kosztami po jego stronie. Warto dodać, że ustawa nakłada na banki obowiązek dostosowania swoich systemów, by zlecenie zapłaty odbywało się przy użyciu jednego komunikatu przelewu – zatem po stronie nabywcy nie powinny występować dodatkowe uciążliwości.

Istota tego mechanizmu polega na tym, że podatnicy VAT ze środków zgromadzonych na tzw. rachunku VAT mogą korzystać jedynie w ograniczony sposób. Zasadniczo, powinny być one przeznaczone jedynie do zapłaty należności związanych z tym podatkiem, tj. do:

a) zapłaty całości lub części podatku VAT związanego z nabyciem towarów i usług dokonywanej na rzecz swoich kontrahentów,

a) zapłaty należności podatkowych na rzecz urzędu skarbowego – związanych np. z wystąpieniem nadwyżki podatku należnego nad naliczonym czy odsetkami podatkowymi.

 

Jeżeli natomiast podatnik chciałby wykorzystać środki zgromadzone na tym rachunku w innym celu, to powinien zgłosić wniosek do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Co istotne, naczelnik może wydać decyzję odmowną (np. gdy po stronie podatnika występują zaległości podatkowe lub nawet gdy istnieje jedynie uzasadniona obawa jej wystąpienia), zaś na wyrażenie stanowiska ma on aż 60 dni.

 

Jak widać, system ten na pierwszy rzut oka nie wydaje się korzystny dla podatników. Wobec tego, ustawodawca wprowadził kilka rozwiązań, które mają zachęcić do skorzystania ze split payment:

a) szybszy zwrot nadwyżki podatku VAT naliczonego nad należnym – jeżeli podatnik złoży wniosek do urzędu skarbowego o zwrot nadpłaconego podatku, wskazując przy tym rachunek VAT – czyli wspomniane wcześniej odrębne konto funkcjonujące na potrzeby tego podatku – to fiskus jest zobowiązany do przelania nadwyżki w ciągu 25 dni, miast standardowych 60 dni. Zwrot następuje na rachunek VAT,

b) możliwość obniżenia należności podatkowej z tytułu VAT – jeżeli podatnik dokonuje zapłaty zobowiązania podatkowego przy użyciu rachunku VAT, może zostać ono obniżone. Wyliczenia obniżki dokonuje się według następującego wzoru:

 

Znaczenie poszczególnych symboli:

S – kwota obniżki podatku,

Z – zobowiązanie podatkowe przed obniżką

r – stopa referencyjna NPB obowiązująca na dwa dni robocze przed dniem zapłaty podatku,

n – liczba dni od dokonania zapłaty podatku, do dnia upływu terminu zapłaty podatku.

 

Jak widać z powyższego, aby skorzystać z obniżenia podatku, wymagane jest dokonanie jego przedterminowej wpłaty – im wcześniej to nastąpi, tym kwota obniżki będzie większa. Dodatkowo należy wskazać, że wyliczona według powyższego wzoru obniżka będzie raczej znikoma. Dla zobrazowania jej skali, warto wskazać na konkretny przykład. Jeżeli zobowiązanie podatnika ma wynosić 30.000 zł, a podatnik dokona zapłaty na 15 dni przed terminem płatności, to wyniesie ona jedynie 18,75 zł, czyli zaokrąglając – 19 zł.

c) odstąpienie od nakładania sankcji podatkowej – od początku 2017 r. do ustawy o VAT powróciła tzw. sankcja podatkowa. Jest ona stosowana, jeżeli podatnik złożył nierzetelną deklarację, przez co np. wykazał zaniżoną kwotę należnego na rzecz fiskusa podatku czy w deklaracji ujął transakcje, które nie zostały rzeczywiście zrealizowane. W takim przypadku obok istniejącego zobowiązania finansowego urząd skarbowy nakłada dodatkowe obciążenie – zależenie od okoliczności w wysokości 20%, 30% lub nawet 100% nieprawidłowo wskazanej kwoty. Jeżeli zaś podatnik skorzysta ze split payment, sankcja podatkowa nie zostaje nałożona,

d) niestosowanie podwyższonych odsetek za zaległości podatkowe – zgodnie z ordynacją podatkową[2], w przypadku wystąpienia zaległości podatkowych z tytułu VAT, jeżeli przekracza ona pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę i jest wyższa niż ona 25% kwoty należnej, zaś do ujawnienia zaległości doszło w wyniku przeprowadzenia kontroli, to zastosowanie znajduje podwyższona stawka procentowa – 12%, zamiast standardowych 8%. Jeżeli 95% wartości transakcji, których zaległość dotyczy, została przeprowadzona w ramach split payment, nie stosuje się podwyższonych odsetek. Jak widać, to rozwiązanie jest kierowane raczej do przedsiębiorców o dużych miesięcznych obrotach,

e) zniesienie zasady odpowiedzialności solidarnej zbywcy i nabywcy za zobowiązania z tytułu zaległości podatkowych VAT. Ta zasada jest przewidziana tylko dla wyszczególnionych towarów. Są to m.in. wyroby stalowe (np. rury przewodowe, siatki i kraty z drutu lub żeliwa), paliwa (np. benzyny silnikowe, oleje napędowe, oleje opałowe), atrament do drukarek, folia typu stretch. Jeżeli w ciągu jednego miesiąca wartość zakupu tych towarów nabywanych od jednego kontrahenta przekracza 50.000 zł, a nabywca wiedział lub mógł wiedzieć, że jego kontrahent jest nierzetelny, to nabywca odpowiada z nim solidarnie za niewpłacony do fiskusa podatek. Jeżeli zaś podatnik korzysta ze split payment, to odpowiedzialność tego typu zostaje wyłączona – oczywiście o ile działał w dobrej wierze i nie wykorzystuje mechanizmu podzielonej płatności w celu realizowania nadużyć podatkowych.

Podsumowując, nowelizacja ustawy o VAT wprowadza liczne kontrowersje. Każdy z podatników powinien sobie odpowiedzieć, czy system zachęt wdrożony przez ustawodawcę rzeczywiście uzasadnia jego zastosowanie.

Bartosz Szrama

[1] Ustawa z dnia 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.

z 2018 r. poz. 62, 1075.)

[2] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.2018.800 t.j. z dnia 2018.04.27)

Łódź, dnia 20 lipca 2018 roku