Aktualności

Jedną z procedur, określonych w ramach ordynacji podatkowej, z którą musi liczyć się podmiot prowadzący działalność gospodarczą (a co z tym związane odprowadzający podatki) jest kontrola podatkowa. Poniżej garść najważniejszych informacji na temat tego typu kontroli.

Najprościej ujmując kontrola podatkowa (podejmowana przez organy wyłącznie z urzędu) to ciąg czynności polegających na sprawdzeniu przez organ podatkowy, czy aby kontrolowany przez niego podmiot wywiązuje się z ciążących na nim obowiązków podatkowych.

Kontrolę podatkową określoną w dziale VI Ordynacji podatkowej (pomimo znacznego podobieństwa) odróżnić należy od wprowadzonej w 2017 r. procedury kontroli celno-skarbowej uregulowanej w ramach działu V, rozdział 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Kontrola celno-skarbowa to szczególny rodzaj kontroli przeprowadzany przez naczelników urzędów celno-skarbowych na terytorium całego kraju (brak właściwości miejscowej) z wyłączeniem rozdziału 5 ustawy Prawo Przedsiębiorców („Ograniczenie kontroli działalności gospodarczej”).

Czynności kontrolne, w ramach kontroli podatkowej mogą być wykonywane wobec podatników, płatników jak i inkasentów, a także następców prawnych podatników. Należy jednak zaznaczyć, że stron kontroli podatkowej nie określa się tak jak powyżej – zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 31 stycznia 2019 r., sygn. akt: III SA/Gl 918/18: W kontroli podatkowej nie znajduje zastosowania przepis art. 133 Ordynacji podatkowej, który definiuje stronę postępowania podatkowego. W kontroli podatkowej występuje kontrolowany i kontrolujący, przy czym kontrolowany może być reprezentowany przez pełnomocnika. W tym przypadku znajdują bowiem odpowiednie zastosowanie przepisy rozdziału 3a Działu IV Ordynacji "Postępowanie podatkowe".

Celem kontroli podatkowej jest  sprawdzenie, czy „kontrolowani” wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że kontrola podatkowa nie stanowi procedury „konkurencyjnej” wobec innych procedur określonych w prawie podatkowym. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt: III SA/GL 2733/10: „Kontrola podatkowa jest (…) instrumentem, który należy traktować jako uzupełnienie innych procedur podatkowych uregulowanych w Ordynacji podatkowej, tj. postępowania podatkowego oraz czynności sprawdzających. Korzystając z określonego trybu, organ podatkowy powinien brać pod uwagę, by osiągnąć zamierzony cel przy wykorzystaniu najprostszych rozwiązań. Jeśli więc istniejące wątpliwości organu dotyczące określonego podmiotu mogą być wyjaśnione przy wykorzystaniu innego instrumentu prawnego można nie sięgać po kontrolę podatkową. Podkreślić też trzeba, że nie każde postępowanie podatkowe musi być poprzedzone postępowaniem kontrolnym.”

Zgodnie z art. 281 § 1 Ordynacji podatkowej kontrolę ww. podmiotów przeprowadzają organy podatkowe pierwszej instancji (de facto naczelnicy urzędów skarbowych). Co do zasady ww. organy czynności kontrole podejmują w obecności kontrolowanego (jego reprezentanta lub pełnomocnika), chyba, że kontrolowany, na piśmie zrezygnuje z przysługującego mu prawa do uczestnictwa (art. 285 Ordynacji podatkowej).

Przyczyną wszczęcia kontroli podatkowej może być niemal każde zdarzenie i informacja uzyskana przez organ kontrolny, od informacji uzyskach od innych organów administracyjnych (np. ZUS), czy instytucji finansowych (banki, fundusze celowe), a na doniesieniach prasowych i anonimowych „donosach” kończąc.

Zasadniczo kontrola podatkowa nie może być ponownie wszczęta w przypadku spraw rozstrzygniętych ostateczną decyzją organu podatkowego (art. 282a § 1 Ordynacji podatkowej). Powyższe nie stosuje się jednak, jeżeli kontrola podatkowa jest niezbędna dla przeprowadzenia postępowania w:

1) sprawie stwierdzenia nieważności, stwierdzenia wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną;

2) związku z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny;

3) sprawie stwierdzenia nadpłaty.

 

Autor:

Tomasz Manterys- radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Primo Lege