Aktualności

Jednym z podstawowych praw każdego czynnego podatnika VAT jest możliwość odliczenia tego podatku. Od podatnika wymaga się jednak podjęcia wszelkich niezbędnych działań, aby rzetelnie rozliczyć się z danej transakcji. Chcąc uniknąć nadużyć w tym zakresie, organy podatkowe mogą odmówić takiego odliczenia oraz nałożyć sankcje za oszustwo podatkowe w przypadku braku dochowania należytej staranności w relacji biznesowej. Praktyka ta staje się coraz bardziej powszechna ze strony urzędów skarbowych. Czym jest ta „należyta staranność”? Jakie działania należy podjąć, aby ją zachować? 

Odmowa odliczenia VAT-u

Otrzymanie faktury dokumentującej obrót gospodarczy, otwiera podatnikowi-przedsiębiorcy możliwość do odliczenia podatku VAT. Odmowa takiego odliczenia stanowi wyjątek, a organ podatkowy powinien ją odpowiednio uzasadnić. Jej przyczyną może być wykazanie, że podatnik nie zachował należytej staranności, tzn. wiedział lub powinien wiedzieć o tym, że transakcja stanowiąca podstawę do odliczenia podatku była związana z przestępstwem podatkowym popełnionym przez dostawcę lub inny podmiot na wcześniejszym etapie obrotu. Ciężar dowodu spoczywa na organie podatkowym, ponieważ mamy do czynienia z cywilnoprawnym domniemaniem dobrej wiary. 

Definicja należytej staranności w VAT

Wszystko wydaje się proste, gdzie zatem leży problem? Problem polega na tym, że ani prawo polskie, ani prawo unijne nie definiuje należytej staranności, którą podatnik powinien zachować w obrocie gospodarczym. 

Próbując wypełnić tę lukę, Ministerstwo Finansów w kwietniu 2018 roku wydało dokument pt. „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych” (dalej: Metodyka). Należy podkreślić, że dokument jest jedynie wskazówką, nie mieści się w katalogu źródeł prawa i dotyczy wyłącznie transakcji krajowych. Wskazuje najważniejsze okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez urzędników Skarbu Państwa podczas oceny działalności przedsiębiorców podczas rozliczania VAT-u. 

Metodyka jest dostępna do wiadomości przedsiębiorców i może być dla nich drogowskazem, na jakie obiektywne okoliczności powinni zwrócić uwagę, starając się dochować należytej staranności.

W rozumieniu Metodyki, należyta staranność to zestaw racjonalnych czynności i działań, do których zobowiązany jest podatnik-przedsiębiorca w celu weryfikacji kontrahenta i potencjalnej transakcji, aby upewnić się, że nie bierze udziału w nadużyciu podatkowym lub oszustwie. Działania racjonalne to takie, które nie wymagają ponoszenia nakładów finansowych ani powodują większych trudności.