Aktualności

W praktyce gospodarczej, szczególnie w przypadku biznesów rodzinnych, może wystąpić sytuacja, w której to osoby prowadzące działalność gospodarczą chciałby uczynić wspólnikiem spółki komandytowej osobę niepełnoletnią, a dokładniej osobę małoletnią zgodnie z nazewnictwem zawartym w Kodeksie cywilnym. Może też dojść do sytuacji w której to w której małoletni zostaje spadkobiercą komandytariusza lub komplementariusza.

Starając się odpowiedź na pytanie, czy prawo w ogóle dopuszcza możliwość aby wspólnikiem spółki komandytowej była osoba nieletnia – należy w pierwszej kolejności przyjrzeć się prawno-cywilnemu pojęciu osoby małoletniej.

Pojęcie osoby małoletniej w prawie cywilnym

Za osobę małoletnią w prawie cywilnym uważa się osobę, która nie ukończyła 18 roku życia lub nie wstąpiła w związek małżeński (tak: art. 10 Kodeksu cywilnego). Ważnym jest rozróżnienie osoby małoletniej na osobę, która ukończyła oraz nie ukończyła 13 roku życia, bowiem:
1.    Małoletni przed ukończeniem 13 roku życia – nie posiada zdolności do czynności prawnych (tak: art. 12 Kodeksu cywilnego) i tym samym nie może zawierać samodzielnie żadnych umów w obrocie prywatno-prawnym. Tylko przedstawiciel ustawowy takiej osoby może podejmować czynności prawne w jej imieniu.
2.    Małoletni między 13, a 18 rokiem życia (lub który nie wstąpił w związek małżeński) – posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych i tym samym może być stroną umów, zaciągając zobowiązania oraz nabywając prawa
Mając na względzie powyższe można przystąpić do określenia statusu osoby małoletniej odpowiednio jako komandytariusz albo komplementariusz w spółce.

Małoletni jako komandytariusz spółki

Należy zaznaczyć, że osoba niepełnoletnia, zarówno przed jak i po ukończeniu 13 roku życia może być komandytariuszem w spółce. Małoletni może uzyskać status komandytariusza, w wyniku takich zdarzeń jak:
1.    zawarcie postanowień umowy spółki komandytowej, która określa jako komandytariusza spółki osobę małoletnią
2.    dziedziczenie po komandytariuszu ogółu jego praw i obowiązków w spółce;
3.    nabycie w wyniku zawarcia umowy sprzedaży lub zamiany ogółu praw i obowiązków komandytariusza w spółce;
4.    darowizna na rzecz małoletniego ogółu praw i obowiązków komandytariusza w spółce
Mając na względzie powyższe, trzeba jednak zaznaczyć, że w przypadku gdy małoletni nie ukończył 13 roku życia realizując swoje prawa z tytułu uczestnictwa w spółce – może to robić wyłącznie za pośrednictwem swojego przedstawiciela ustawowego. Tylko przedstawiciele ustawowi mogą w tym przypadku np. zawrzeć w imieniu małoletniego umowę spółki lub umowę sprzedaży. Dodatkowo przedstawiciele tacy będą potrzebowali zgody sądu opiekuńczego, bowiem takie czynności jak zawarcie umowy spółki przekraczają czynności zwykłego zarządu majątkiem małoletniego.
Natomiast w przypadku gdy małoletni ukończył już 13 rok życia zawarcie przez niego umowy spółki wymagać będzie zgody przedstawiciela ustawowego (tak: art. 17 Kodeksu cywilnego). Warto jednak zaznaczyć, że wyjątkowo małoletni, który ukończył 13 rok życia może zawrzeć umowę spółki lub nabyć w wyniku umowy sprzedaży ogół praw i obowiązków komandytariusza bez zgody przedstawiciela ustawowego, gdy wkład do takiej spółki komandytowej został pokryty z zarobków małoletniego – prawo takie wynika z art. 21 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym to: „Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.”

Małoletni jako komplementariusz spółki

W doktrynie prawa handlowego znaleźć można stanowiska wg. których to osoby małoletnie (zarówno przed jak i po 13 roku życia) w żadnym wypadku nie mogą zostać komplementariuszem spółki komandytowej, co wiążę się z aktywną działalnością tego rodzaju wspólnika w spółce (w przeciwieństwie do komandytariusza), który to reprezentuje spółkę (tak: art. 117 Kodeksu spółek handlowych), a także ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej (art. 102 Kodeksu spółek handlowych).

Można spotkać również poglądy, które możliwość bycia komplementariuszem uzależniają od posiadania co najmniej ograniczonej zdolności do czynności prawnych – powyższe argumentowane jest interpretacją art. 110 § 1 pkt 3 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać m.in. okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją. Normę powyższą rozszerza wzór KRS-WC dot. wspólników spółki komandytowej,  gdzie w pkt 13 ww. formularzu znajduje się miejsce do oznaczenia czy wspólnik posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Należy zaznaczyć, że we wniosku brak pola określającego całkowity brak zdolności do czynności prawnych wspólnika.

Jednak ciężko jednoznacznie zgodzić się z powyższymi stanowiskami. Kodeks spółek handlowych nie zakazuje wprost, aby osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, a nawet osoby pozbawione zdolności do czynności prawnych nie mogły uczestniczyć w charakterze komplementariusza spółki, zaś opisany powyżej art. 110 Kodeksu spółek handlowych w głównej mierze ma charakter proceduralny, a nie materialnoprawny.

Przekonującym wydaje się stanowisko, że w sytuacji, w której to ustawodawca chciałby aby komplementariusz posiadał pełną lub chociaż ograniczoną zdolność do czynności prawnych, wskazał by to wprost tak jak w przypadku spółek kapitałowych, spółki partnerskiej i komandytowo-akcyjne w treści art. 18 § 1 oraz § 5 Kodeksu spółek handlowych zgodnie z którymi to:
§ 1 „Członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.”
§ 5 „Przepisy § 1-4 stosuje się do członka zarządu spółki partnerskiej oraz członka rady nadzorczej spółki komandytowo-akcyjnej.”

 

Autor:
Tomasz Manterys- aplikant radcowski w Kancelarii Radców Prawnych Primo Lege