Aktualności

Obecnie projektowane zmiany w prawie podatkowym mogą doprowadzić do obciążenia spółek komandytowych obowiązkiem regulowania podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) na podobnych zasadach, jak przedstawia się to w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Aktualnie cały dochód wypracowany w ramach spółki komandytowej zostaje opodatkowany jednokrotnie, przez jej wspólników, gdyż spółka nie jest samodzielnym podatnikiem tego podatku. Natomiast jeżeli dojdzie do uchwalenia ustawy nowelizującej w zakresie podatków dochodowych, to dochód będzie obciążony podwójnym obowiązkiem podatkowym – na poziomie spółki oraz w momencie wypłaty zysku na rzecz wspólników. Szersze omówienie postulowanych przez rząd zmian zostało przedstawione w poprzednich artykułach na naszej stronie.

Mimo tego, że póki co mamy do czynienia jedynie z projektem ustawy, a nie uchwalonym aktem prawnym wywołującym skutki, już obecnie warto rozważyć podjęcie kroków zmierzających do obniżenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Według wstępnych założeń nowelizacji, nowe przepisy mają wejść w życie już od początku 2021 r.

Jednym z możliwych rozwiązań jest dokonanie przekształcenia działalności prowadzonej dotychczas w ramach spółki komandytowej w spółkę jawną.

Spółka jawna jest najprostszą spółką osobową. Posiada ona odrębny majątek względem swoich wspólników, może samodzielnie zaciągać zobowiązania, podpisywać umowy, uczestniczyć w postępowaniach administracyjnych czy sądowych. Wspólnicy spółki jawnej zasadniczo posiadają takie same prawa i obowiązki, jednak w ramach umowy można w pewnym zakresie dostosować tę konstrukcję do preferencji wspólników, np. poprzez wytypowanie jednej osoby do prowadzenia spraw spółki czy zwolnienie wybranego wspólnika od udziału w stratach. Wśród korzyści można wyszczególnić ponadto:

• możliwość prowadzenia tzw. uproszczonej księgowości – do osiągnięcia przychodu w wysokości 2.000.000 euro nie powstaje obowiązek obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych, wystarczy jednie założenie KPiR. Z przywileju tego, poza spółką jawną, korzystają jedynie indywidualni przedsiębiorcy (a tym samym – również spółki cywilne) oraz spółki partnerskie,
• odformalizowanie czynności korporacyjnych – przykładowo, zmiana umowy spółki wymaga zachowania jedynie formy pisemnej, zatem nie jest potrzebna wizyta u notariusza,

Główną zaletą spółki jawnej – szczególnie w kontekście projektowanych zmian w prawie – jest jednokrotne opodatkowanie zysku wypracowanego w ramach spółki. Nowelizacja ustaw o podatkach dochodowych dotyczy głównie spółek komandytowych, natomiast obciążenia fiskalne spółki jawnej zasadniczo pozostają na niezmienionymi poziomie (z pewnymi wyjątkami – szerzej na końcu artykułu).

Oczywiście spółka jawna nie jest rozwiązaniem pozbawionym wad. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na inne zasady ponoszenia odpowiedzialności niż ma to miejsce w spółce komandytowej. Zgodnie z art. 22 § 2 kodeksu spółek handlowych (dalej jako: „ksh”), każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi dłużnikami.  W odróżnieniu od spółki komandytowej, odpowiedzialność wspólników nie jest ograniczona kwotowo, zatem wspólnicy potencjalnie ryzykują swoim całym dorobkiem życiowym. Natomiast na podstawie art. 31 § 1 ksh wierzyciel spółki jawnej może prowadzić egzekucję z majątku osobistego wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna – jest to tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika. Innymi słowy, w pierwszej kolejności zadłużenie jest regulowane z majątku spółki, jednak jeżeli okaże się on niewystarczający, to wierzyciel może domagać się zapłaty od wspólników.

W konsekwencji, spółka jawna jest rozwiązaniem, które kierowane jest do przedsiębiorstw o relatywnie niskim stopniu ryzyka prowadzonej działalności.

Obecnie funkcjonujące spółki komandytowe mogą dokonać przekształcenia w spółkę jawną. Przez „przekształcenie” rozumie się zmianę formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej.  Ma ono na celu dostosowanie przedsiębiorstwa do zmieniających się warunków ekonomicznych, prawnych i faktycznych.

Przechodząc zaś do terminologii – podmiot, który ulega przekształceniu nazywamy spółką przekształcaną, natomiast spółkę powstałą po przekształceniu – spółką przekształconą. Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki przekształconej do Krajowego Rejestru Sądowego (dzień przekształcenia). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną.

W wyniku przekształcenia spółki nie następuje zmiana tożsamości podmiotu, lecz jedynie zmiana formy prawnej. Spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki podmiotu ulegającego przekształceniu. Tym samym spółka przekształcona pozostaje podmiotem zezwoleń, koncesji, ulg i innych decyzji administracyjnych, chyba że ustawa lub decyzja o ich udzieleniu stanowi inaczej. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku umów zawieranych z kontrahentami czy konsumentami – w zdecydowanej większości przypadków spółka przekształcona „z automatu” staje się ich stroną, zatem nie ma potrzeby dokonywania cesji.

Przekształcenie wymaga przeprowadzenia postępowania przed sądem rejestrowym. W pierwszej kolejności należy sporządzić tzw. plan przekształcenia, w którym m.in. ustala się wartość bilansową spółki, przedstawia założenia dotyczące spółki przekształconej czy projekt umowy spółki. Plan przekształcenia w spółkę jawną nie wymaga badania przez biegłego rewidenta – do niedawna było to obowiązkiem, jednak od 1 marca 2020 r. doszło w tym zakresie do istotnych zmian.  

Procedura przekształcenia może zostać wykonana w relatywnie krótkim czasie – w większości przypadków zajmuje ona około 2 miesiące.

Do głównych kosztów związanych z procedurą przekształcenia należy zaliczyć:

1. koszty sądowe – opłata za dokonanie wpisu w KRS, tj. 600 zł,  
2. koszty notarialne – uzależnione od wartości majątku przekształcanej spółki oraz ustaleń z notariuszem,
3. koszty pośrednie, związane ze zmianą nazwy spółki, koniecznością poinformowania kontrahentów, zmianami  w księgach rachunkowych,
4. podatek od czynności cywilnoprawnych – w zakresie tego podatku istnieją różne interpretacje, ponadto sytuacja każdorazowo uzależniona jest od indywidualnych okoliczności występujących w danej spółce, jednak generalnie przyjmuje się, że obowiązek zapłaty tego podatku powstaje, gdy wynikiem przekształcenia jest zwiększenie majątku spółki przekształconej. Stawka podatku wynosi 0,5%, zaś podstawą opodatkowania jest różnica pomiędzy majątkiem spółki przekształconej, a opodatkowanym wcześniej majątkiem spółki przekształcanej.
5. ewentualne koszty wsparcia kancelarii prawnej – wsparcie kancelarii obejmuje zazwyczaj analizę sytuacji danego podmiotu, przygotowanie projektów umowy spółki, uchwał niezbędnych do dokonanie przekształcenia, złożenie wniosków do sądu rejestrowego, udział w przenoszeniu decyzji administracyjnych czy opracowanie pism informujących do kontrahentów.  

Warto jednak wskazać, że do polskiego systemu prawa podatkowego wprowadzono tzw. klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 119a i następne ordynacji podatkowej). Zgodnie z nią czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli głównym celem podjęcia tej czynności była chęć osiągniecia takiej korzyści, a sposób działania podatnika był sztuczny, nieadekwatny do zaistniałych okoliczności. Korzystając z tej klauzuli organy podatkowe mogą kwestionować sposób opodatkowania zysku wypracowanego w ramach spółki przekształconej, powołując się na upozorowany charakter przekształcenia. Wobec tego dokonując reorganizacji swojej działalności należy zadbać nie tylko o wypełnienie formalnych obowiązków nakładanych przez przepisy, ale i o należyte uzasadnienie swoich działań.

Dla uzupełnienia należy dodać, że zakładane zmiany przepisów podatkowych mogą dotknąć spółek jawnych. Na chwilę obecną projekt ustawy nowelizującej przewiduje obciążenie spółki jawnej podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) w jednym szczególnym przypadku – jeżeli nie złoży ona do urzędu skarbowego informacji o swoich wspólnikach. Innymi słowy ustawodawca oczekuje, że spółki będą raportować corocznie dane swoich wspólników. Sankcją za niedopełnienie obowiązku będzie obciążenie spółki jawnej dodatkowym podatkiem dochodowym, co rzekomo ma dotknąć podmioty o nieprzejrzystej strukturze osobowej.

Jak zatem widać, przekształcenie w spółkę jawną może być jednym ze sposobów na obniżenie kosztów fiskalnych obecnie funkcjonujących spółek komandytowych. Nie jest to jednak rozwiązanie uniwersalne, zalecane dla każdego. W przypadku pytań lub wątpliwości, zachęcam do kontaktu z Kancelarią.

Łódź, dnia 5 października 2020 roku

radca prawny Bartosz Szrama